‘Doe niet zo moeilijk!’ Teksten schrijven die begrijpbaar zijn

Met drie miljoen euro moeten ambtenaren bijgespijkerd worden: de taal die ze gebruiken is te moeilijk. In 2018 is al begonnen met een campagne om alle teksten ‘direct duidelijk’ te krijgen. Al tweehonderd ambtenaren hebben zich sindsdien bezig gehouden met taal.

Er worden bijeenkomsten georganiseerd en er is een spiekwebsite ontwikkeld. De uiteindelijke inzet: meer duidelijkheid voor de mensen en uiteindelijk een kostenbesparing daardoor.

Direct duidelijke taal voor iedereen

Duidelijk: de overheid moet duidelijker zijn. Alle moeilijke woorden en omslachtige ouderwetse benamingen moeten worden geschrapt en daar moeten normale woorden voor komen. Er wordt verwacht dat de ambtenaren rekening gaan houden met de lezers. Maar natuurlijk zie je dit probleem niet alleen bij ambtenaren. (Ik kan er zelf ook wel wat van, als ik soms mijn eigen stukken tekst lees.) De tips die gegeven worden op de spiekwebsite, zijn dan ook zeker ook voor andere beroepsgroepen inzetbaar!

Minder moeilijk

Als ik kijk naar de brieven die mijn eigen gemeente naar de inwoners verstuurt, dan lopen de kriebels over mijn rug. Het probleem zit ‘m (eigenlijk alleen) in de brieven met beschikkingen, over bezwaren en dat soort zaken, waarbij zulke brieven natuurlijk belangrijke informatie bevatten. Met alle andere informatie die vanuit de gemeente komt, is eigenlijk niets mis mee en is prima te begrijpen. Maar: daar zit in veel gevallen ook de afdeling communicatie achter, terwijl deze juridische brieven waarschijnlijk ooit zijn opgesteld door iemand met een juridische achtergrond. Ik pak hier als voorbeeld natuurlijk mijn eigen gemeente, maar ik heb echt niet het gevoel dat Haaksbergen de uitzondering is. 😉

Bwattes?

Iedereen heeft zijn eigen taalniveau. Dat niveau loopt op van A1 (5% van de bevolking) naar C2 (ook 5% van de bevolking). Bijna de helft van de inwoners van Nederland zit op niveau B1 (40%). Mensen met dat taalniveau begrijpen teksten die bestaan uit veelgebruikte woorden, maar kunnen ook wel moeilijkere woorden begrijpen, als ze die bijvoorbeeld vaker tegenkomen vanwege hun hobby of hun werk. Wil je dus teksten schrijven die voor veel mensen te begrijpen zijn, dan kun je dus het beste kiezen voor woorden die vallen in niveau B1.

Eén van de tips die aangegeven wordt voor ambtenaren is het gebruik van een website om te kijken of een woord begrijpelijk is. ishetb1.nl en zoekeenvoudigewoorden.nl zijn zulke websites. Op die websites kun je kijken of een woord voor iedereen te begrijpen is.

Onbegrijpelijk

Een stuk of wat woorden uit de beschikking die niet door de test komen:
Toekenning individuele voorziening (ai dat is zeg maar het onderwerp, maar alle drie de woorden worden afgekeurd.)
In dit geval ging het om mijn zoon die door de huisarts is doorverwezen voor die individuele voorziening op grond van de Jeugdwet (de eerste zin van de brief).
De rest van de brief wordt er niet heel veel beter op. Nog erger is de bijlage bij de brief met informatie over bezwaar maken.
Belanghebbenden kunnen bezwaar maken. Gelukkig wordt die term nog even uitgelegd, want dat is ook wel een heel moeilijk woord: ‘dat zijn degenen wiens belangen rechtstreeks bij dit besluit zijn betrokken’. Ja, nu snappen we het 😉

Maak het allemaal wat makkelijker!

Even terug naar dat taalniveau. Schrijf je voor websites? Dan zul je zien dat er heel vaak gebruik gemaakt wordt van de Flesch Reading Ease. Het is een score die je tekst krijgt tussen de 0 en 100 punten. Heb je 100 punten? Gefeliciteerd, dan is je tekst prima te lezen voor de gemiddelde leerling aan het einde van de basisschool. Scoor je 10 punten, dan is je tekst eigenlijk alleen geschikt voor hogeropgeleiden. Het beste zit je tussen de 60 en 70 punten, wat gezien wordt als het niveau van een 15-jarige scholier op het vmbo. En je raadt het al: dat is dus taalniveau B1.

Twee snelle tips

Er zijn natuurlijk veel tips om teksten makkelijker te maken. Direct duidelijk heeft zelfs een checklist van dertig punten waarmee je aan de slag kunt. Ik heb er twee voor je:

1. Gebruik korte zinnen
   Korte zinnen zijn makkelijker te lezen dan lange zinnen. Vooral zinnen met heel veel komma’s en extra informatie zijn moeilijk te lezen.
2. Gebruik zo min mogelijk moeilijke woorden
   Tenzij je voor een groep advocaten schrijft, zou ik proberen om de moeilijke woorden te vermijden uit de weg te gaan en makkelijkere woorden te gebruiken.

De extra tip voor ambtenaren: probeer het wiel niet opnieuw uit te vinden. Maak gebruik van de lijst die Den Haag heeft opgesteld. De lijst bestaat uit 32 pagina’s met moeilijke woorden. En er staat een voorstel voor een makkelijker woord naast. Ben je geen ambtenaar? Ook dan kan de lijst handig voor je zijn als je gewend bent om moeilijke woorden te gebruiken.

Succes!
(Misschien leuk om te weten: bovenstaande tekst scoort een 70,4 in de Flesch Reading Ease. Voor bijna iedereen te lezen dus. Ook voor mij is dat best knap.)