Taaltip: de komma

“Taalwetenschappelijk gezien luistert de plaatsing van leestekens akelig nauw, want één verkeerde komma of letter maakt van Jezus nog een ketter”, zei Herman Finkers ooit in één van zijn shows.

Maar soms is het best lastig om te zien of er wel of geen komma geplaatst moet worden, er zijn namelijk geen vaste regels voor!

Meer taaltips? Lees ook de tips over de accenten, de taaltekens, de hoofdletters of het gebruik van de spatie bij op zoek of opzoek?

Geen regels

Waar de volledige Nederlandse taal doorspekt is van regels, is het gebruik van de komma gebaseerd op algemene uitgangspunten. Lees: er is een aantal hoge piefen in Nederland die zich met taal bezig houden en vinden dat komma’s op een bepaalde manier gebruikt moeten worden. Een komma wordt vaak gezien als een soort rustpunt in de zin om zo een verduidelijking te geven. Ook worden meerdere korte zinnen aan elkaar geplakt met een komma.

Wanneer gebruik je nou een komma?

• Bij een aanhef boven een brief: ‘Geachte heer/mevrouw’ of ‘Beste Betsie,’
• Bij de slotgroet onderaan een brief: ‘Met vriendelijke groeten,’ of ‘Groetjes,’
• In opsommingen: Jantje kan elke ochtend kiezen uit melk, karnemelk of chocolademelk bij het ontbijt.’
• Tussen gelijkwaardige bijvoeglijke naamwoorden: ‘Dat is een mooie, oude, gebreide kriebeltrui.’
• Voor en na een bijstelling: ‘Ruben en Jochem, mijn zoons, zijn allebei dol op gamen.’
• Voor en na een bijzin: ‘Donna, de hond van mijn ouders, is de liefste hond die ik ooit gezien heb.’
• Tussen twee persoonsvormen in: ‘Als ik heel erg moe ben, ga ik op tijd naar bed’.
• Voor en/of na een aanspreking: ‘Mama, mag ik wat chips?’ of ‘Luister eens, jongens, jullie moeten beter jullie tanden poetsen.’
• Voor het gebruik van een voegwoord (onder andere omdat, maar, want): ‘Wij eten vanavond pannenkoeken, want daar heb ik zin in!’

En wanneer niet?

Uitzonderingen zijn we ook wel gewend in het Nederlands. Ook voor het kommagebruik met bovenstaande aanwijzingen gelden uitzonderingen:

• Voor het voegwoord dat plaatsen we geen komma: ‘Ik zou graag willen dat de Nederlandse taal wat minder uitzonderingen zou kennen.’
• In heel korte zinnen kan de komma tussen de twee persoonsvormen weg blijven: ‘Wie dit leest is gek.’

Een komma voor het woord en?

Veel mensen denken dat er voor het woordje en géén komma mag staan. Dat is onzin. Zoals al eerder gezegd: er zijn geen regels. In veel gevallen is het niet nodig om een komma te plaatsen, omdat het woordje en al een rustmoment in de zin geeft. Soms is het ook gewoon nodig dat er wél een komma in de zin staat. Ook al blijkt het uiteindelijk in het voorbeeldje van Herman Finkers niet nodig te zijn geweest.